Pomimo, że Polskę od Argentyny dzielą tysiące kilometrów, dzięki mieszkających tam rodakom ta część Ameryki Południowej jest nam niezwykle bliska. Kontakty Stowarzyszenia "Wspólnoty Polskiej" z tamtejszą Polonią trwają nieprzerwanie od ponad trzydziestu lat. Kolejną okazją do ich utrwalania i rozwijania jest wizyta Wiceprezesa Stowarzyszenia Kulturalnego Argentyńsko-Polskiego ACAP i jednocześnie Wiceprezesa Klubu Unii Europejskiej w Argentynie José Skowron Posluzna, syna Polaków z ziemi misjoneńskiej czyli z prowincji Misiones.
Wiceprezes UPRA spotkał się z Przewodniczącym Zarządu Wspólnoty Polskiej Tomaszem Różniakiem i Członkiem Zarządu Zenką Bańkowską. Omówiono plany współpracy obu organizacji na lata 2024 i 2025, w tym projekt otwarcia biblioteki polskiej im. Wisławy Szymborskiej w Domu Polskim w Obera, w stanie Missiones. Kolejnymi punktami wizyty były spotkania - z doradcą Marszałek Senatu RP ds. Polonii i Polaków za granicą Robertem Tyszkiewiczem oraz Wicedyrektorem Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą Ministerstwa Spraw Zagranicznych Agnieszką Wielowieyską. Należy pamiętać, że MSZ wspiera aktywność Polaków w Argentynie realizując szereg inwestycji, m.in. za pośrednictwem Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" Dom Polski w Obera, będącym reprezentacyjnym centrum polskiej kultury.
Dom Polski w Obera to ważne miejsce dla naszej kultury poza granicami kraju. Odbywają się tam zajęcia zespołu folklorystycznego, zajęcia artystyczne takie jak nauka gry na instrumentach muzycznych, śpiew, taniec, warsztaty przyrządzania tradycyjnych potraw, warsztaty językowe itp. Co roku odbywa się również Ogólnopolski Festiwal Imigrantów, podczas którego Związek Polaków w Obera otwiera drzwi swojego Typowego Domu, wzniesionego w Parku Narodów, w stylu zakopiańskim, według planów przywiezionych z Polski przez Enrique Okulczyka i architekta Romana Krawczyka, aby przyjąć tysiące zwiedzających (rocznie Dom Polski odwiedza ponad 50 000 osób) i zaprezentować im przykłady polskiej kultury.
Związek Polaków w Argentynie to federacja towarzystw i organizacji polonijnych,założona w 1931 w Buenos Aires. Jego początkiem było powołanie 1927 Związku Towarzystw „Dom Polski” w Buenos Aires oraz Federacji Towarzystw i Organizacji Polonijnych w Argentynie. Związek skupił większość organizacji, stając się centralną organizacją polonijną w Argentynie. Jego organem prasowym jest ukazujący od 1922 tygodnik „Głos Polski”.
W okresie II wojny światowej związek zaangażował się w organizowanie pomocy dla ofiar wojny, zaciągu do Wojska Polskiego, a także pomagał uchodźcom wojennym. Po 1945 miał charakter niepodległościowy, był też organizatorem wielu imprez polonijnych, m.in.. obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski, obchodów kopernikańskich.
W 1966 otwarto siedzibę Związku „Dom Polski” w Buenos Aires, gdzie mieszczą się również m.in. Biblioteka im. I. Domeyki, drukarnia Głosu Polskiego i Polska Macierz Szkolna, Stowarzyszenie Nauczycieli Polskich w Argentynie (PONA), Stowarzyszenie Studentów Polskich w Argentynie (SSPA), Polski Zespół Tańca i Pieśni Ludowej „Nasz”. Baletu”, Sekcja Pomocy Społecznej (SOS), Związek Harcerstwa Polskiego „ZHP”, Polskie Argentyńskie Towarzystwo Kulturalne. Zabytkowy budynek w dzielnicy Palermo w Buenos Aires, przy ulicy Jorge Luis Borges 2076, dzięki - jak to określa argentyńska Polonia - darowiznie Narodu Polskiego dla Rodaków, za sprawą Stowarzyszenia Wspólnota Polska", ze środków Senatu RP przekazanych w 2009 r. został całkowicie przebudowany i stanowi obecnie nowoczesną placówkę kultury polskiej w Argentynie.
Pamięć o Polsce, jej historii, kulturze, tradycji i zwyczajach upowszechniały organizacje polonijne i duszpasterstwo polonijne. Na dalszy plan zszedł element językowy, gdyż potomkowie polskich emigrantów coraz częściej nie posługiwali się już na co dzień językiem polskim.
W podtrzymanie tradycji wielki wkłąd wnieśli polscy misjonarze. I tak w 1949 roku do Argentyny przybył o. Justynian Maciaszek i już w tym samym roku powołał do życia Towarzystwo Polskie w San Martin. Cztery lata później do Buenos Aires przybył o. Andrzej Smoleń, wyznaczony na przełożonego klasztoru i kaplicy, które miały docelowo zostać wybudowane w San Martin. W czerwcu 1957 roku odbyło się poświęcenie wybudowanych, choć jeszcze nie ukończonych obiektów, a przy klasztorze i kaplicy zaczęła działać Polska Szkoła Sobotnia w Martin Coronado oraz polonijne harcerstwo. Szkoła funkcjonuje do dziś. Nazywana jest „Maciaszkowo”, od nazwiska jej założyciela, który zmarł w 1963 roku.
Inną postacią o znaczącym wkładzie dla utrzymania polskości jest o. Antoni Herkulan Wróbel. Swoją posługę na ziemi argentyńskiej rozpoczął w grudniu 1966. Początkowo był kapelanem i wykładowcą harcerzy polonijnych, następnie, w latach 1971-1980 posługiwał w Rosario. Jest niekwestionowanym liderem wśród badaczy dziejów argentyńskiej Polonii, ze szczególnym uwzględnieniem duchowieństwa. Autorem ponad 270 publikacji, prawie wszystkich związanych z historią i życiem codziennym emigracji polskiej w Argentynie oraz działalnością duchowieństwa polskiego w tym kraju.
Polonia argentyńska wciąż ewoluowała i procest ten trwa nadal. Na pewno duży wpływ na jej identyfikowanie się z polską tożsamością narodową miał wybór Polaka Karola Wojtyły na papieża w roku 1978.
W drugiej połowie XX wieku wciąż ogromną rolę odgrywały instytucje i organizacje polonijne. Poza elementem religijnym i buntu wobec władz polskich z lat 1945-1989, elementem umożliwiającym zachowanie pamięci o polskich korzeniach wśród potomków przybyłych dawniej do Argentyny Polaków, było i jest wielopokoleniowe zaangażowanie. Młodzi czerpią wiedzę od starszych, Wspólnie angażują się w działalność Związku Polaków w Argentynie oraz licznych stowarzyszeń i klubów polskich, bibliotek, drużyn harcerskich, zespołów tanecznych itp.
Skoro o polskich instytucjach mowa, nie sposób nie wspomnieć o Domu Polskim, mieszczącym się w Buenos Aires przy ulicy Jorge L. Borges 2076. Dom jest własnością Związku Polaków i został gruntownie wyremontowany, dzięki dotacji Senatu RP, za pośrednictwem Stowarzyszenia "Wspólnota Polska".
Mieszczą się tu biura Związku Polaków, sala widowiskowa, księgarnia polska, siedziba redakcji „Głosu Polskiego” oraz restauracja. Chlubą Domu Polskiego jest Biblioteka Polska im. Ignacego Domeyki, największy polski księgozbiór w Ameryce Łacińskiej, założony przez emigrantów dla upamiętnienia Tysiąclecia Chrztu Polski. W ramach Związku Polaków działają 34 różne organizacje, m.in. harcerstwo i Polska Macierz Szkolna. Ukazuje się tu kilka tytułów prasowych, m.in. „Głos Polski”, wydawany nieprzerwanie od 1922 roku.
Od 1995 roku dzień 8 czerwca świętuje się w Argentynie jako Dzień Osadnika Polskiego.
Przy tej okazji polecamy obszerne opracowanie na temat Polaków w Argentynie w Polonijnej Agencji Informacyjnej. Można tam przeczytać o pierwszych Polakach w Ameryce Łacińskiej, polskich żołnierzach, uczestnikach wojen napoleońskich, którzy włączali się w walki wyzwoleńcze. Wzięli udział m.in. w wojnie Argentyny z Paragwajem. O uchodźcach - uczestnikach Powstania Listopadowego, Wiosny Ludów, a także spiskowcach i konspiratorzach uciekających przed carskimi represjami. O Powstańcach styczniowych, którzy znaleźli się w Argentynie i, utworzyli w 1890 roku Towarzystwo Polskie – pierwszą polonijną organizację w Ameryce Łacińskiej. Emigracji chłopskiej 14 rodzinach z Małopolski, ze wschodnich terenów Galicji osiadłych w prowincji Misiones na północy kraju, który to stan jest dziś centrum ruchu polonijnego w Argentynie. Wreszcie polskich misjonarzach i zakonnicach tworzących szkoły, ochronki aby "Pan Bóg osadnika przemawiał po polsku” i najbardziej znanych Polakach, którzy byli związani z Argentyną do których można zaliczyć Edmunda Strzeleckiego, Ignacego Domeykę, Józefa Siemiradzkiego, Hugo Zapałowicza, Stefana Nasterowicza, Jana Kozakiewicza, itd. W latach 1939-1963 w Argentynie mieszkał i tworzył Witold Gombrowicz. Przybliżamy również działalnośc Ligi Morskiej i Kolonialnej oraz mało znanego obecnie Parlamentarnego Kołao Emigracyjno-Kolonialnego, które w znacznym stopniu - obok rządu polskiego - koordynowało wykup terenów dla polskiego osadnictwa. Międzynarodowego Towarzystwa Osadniczego które dzięki działalności spółki Compaña Colonizadora del Norte od 1936 roku realizowało plany polskiego MSZ w Argentynie. Osobnym rozdziałem historii jest okres II wojny światowej i emigracja powojenna. Stanowili ją przede wszystkim żołnierze, zwłaszcza II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, ale również lotnicy RAF-u i żołnierze innych formacji Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, często wraz z rodzinami. To wówczas powstały kolonie nazwane na cześć córek marszałka Piłsudskiego – Wanda i Jagoda. Od tamtych czasów w Argentynie przyjęło się powiedzenie: "Tam gdzie nikt nie może nic zrobić, tam Polaka poślij" - wyraz uznania dla naszej przedsiębiorczości, zaradności i uporu w pokonywaniu trudności.
Tematami uzupełniającymi jest działalność literacka członków argentyńskiej Polonii w pierwszych latach XXI wieku oraz aktywność Polonii argentyńskiej na rzecz niepodległości Polski.
O POLONII W ARGENTYNIE - WSZYSTKO CO NALEŻY WIEDZIEĆ
